Aktywność fizyczna:

• jest czynnikiem silnie stymulującym rozwój organizmu
• zbyt mała aktywność fizyczna jest zaliczana do głównych czynniki ryzyka miażdżycy związanych ze stylem życia
• w ramach promocji zdrowia zachęca się zdrowe dzieci i młodzież do aktywności fizycznej przez minimum 60 minut dziennie.

Rozróżnia się następujące rodzaje aktywności fizycznej:

• zajęcia wychowania fizycznego w szkole
• sport wyczynowy związany z współzawodnictwem wymagający codziennych najczęściej wielogodzinnych treningów
• sport rekreacyjny nie związany z współzawodnictwem
• ćwiczenia rehabilitacyjne (gimnastyka, pływalnia) np. przy współistniejącej z chorobą serca wadzie kręgosłupa lub chorobie neurologicznej
• zajęcia na siłowni

U dzieci z chorobą układu sercowo-naczyniowego kwalifikacja :

• do uczestniczenia w zajęciach wychowania-fizycznego, ćwiczeń rehabilitacyjnych lub uprawiania sportu rekreacyjnego jest przeprowadzania przez kardiologa dziecięcego
• do uprawiania sportu wyczynowego jest przeprowadzana przez lekarza sportowego na podstawie wyników badań przeprowadzonych przez kardiologa dziecięcego.

Dzieci z chorobami układu sercowo-naczyniowego nie powinny wykonywać wysiłków na siłowni.

Kwalifikacja pacjenta z chorobą układu sercowo-naczyniowego do uprawiania sportu wymaga:

• zebrania wywiadu odnośnie występowania chorób serca i omdleń w rodzinie
• zebrania wywiadu odnośnie występowania u pacjenta objawów ze strony układu krążenia (szmeru nad sercem, nadciśnienia tętniczego, łatwej męczliwości, omdleń, duszności wysiłkowej, wysiłkowych bólów w klatce piersiowej), dotychczas stosowanego leczenia
• badania pacjenta z oceną tętna na tętnicach udowych i pomiarem ciśnienia tętniczego krwi

Na zlecenie lekarza kardiologa przed kwalifikacja do uprawiania sportu wykonywane jest ponadto:

• standardowe badanie elektrokardiograficznego z oceną skorygowanego czasu QT
• badanie echokardiograficzne
• 24 godzinne monitorowanie zapisu elektrokardiograficznego metoda holterowską
• próba wysiłkowa na bieżni ruchomej.

Wskazania do wykonania innych badań kardiologicznych ustalane są indywidualnie przez kardiologa dziecięcego.

Przeciwwskazania do aktywności wysiłkowej mogą być:

• czasowe
• trwałe

Trwałe wykluczenie polega na całkowitym wykluczeniu z czynnej działalności sportowej niezależnie od rodzaju dyscypliny albo może dotyczyć tylko niektórych dyscyplin sportowych np

• dyscyplin urazowych (kolizyjnych) lub zagrożonych upadkiem u chorych leczonych lekami przeciwkrzepliwymi (ryzyko krwawienia) lub po implantacji urządzeń antyarytmicznych (ryzyko uszkodzenia urządzenia)
• dyscyplin zagrażających utonięciem lub upadkiem z wysokości w przypadku ryzyka wystąpienia omdlenia u chorych z trwałą lub napadową arytmią/całkowitym blokiem przedsionkowo-komorowym

Sport bez ograniczeń ale konieczne po konsultacji kardiologicznej i pod okresową kontrolą lekarska mogą uprawiać dzieci i młodzież z mało zaawansowana chorobą serca lub naczyń jeżeli :

• nie występują objawy niewydolności serca
• nie występują omdlenia (utraty przytomności) lub stany przedomdleniowe
• nie stwierdza się zaburzeń rytmu ani przewodzenia
• jest prawidłowy skorygowany czas QT w badaniu elektrokardiograficznym
• stwierdza się odpowiednie do stopnia wysiłku przyspieszenie rytmu serca
• pacjent nie wymaga stosowania leków kardiologicznych, nie ma implantowanych żadnych urządzeń

U dzieci z istotną strukturalną wadą układu sercowo-naczyniowego:

• dozwolony jest sport w granicach określonych przez standardy dla tej patologii
• decyzja o kwalifikacji do wykonywania wysiłku / uprawiania sportu jest podejmowana przez lekarza indywidualnie w odniesieniu do każdego pacjenta

Całkowity zakaz uprawiania sportu z przyczyn kardiologicznych dotyczy głównie pacjentów z:

• zaawansowanymi zmianami w układzie sercowo-naczyniowym,
• wrodzonym lub nabytym uszkodzeniem/zwężeniem tętnicwieńcowych
• niedokrwieniem mięśnia serca
• tętniakami w obrębie serca lub naczyń tętniczych
• istotnym utrudnienie napływu lub odpływu krwi z serca
• kardiomiopatiami
• zaburzeniami rytmu serca zagrażającymi wystąpieniem nagłego zgonu sercowego (np. zespół wydłużonego QT, złożone arytmie komorowe, częstoskurcze, zespół Wolfa-Parkinsona-White’a, zespół Brugadów, zaawansowane bloki przedsionkowo-komorowe, zespół chorego węzła zatokowego).

U pacjentów po leczeniu wady serca, po leczeniu procesów zapalnych układu krążenia, po leczeniu zaburzeń rytmu serca metodą ablacji może zostać przeprowadzona ponowna kwalifikacja do uczestniczenia w zajęciach wychowania-fizycznego lub uprawiania sportu:

• po ponownej ocenie stanu układu krążenia przez kardiologa
• pod warunkiem ustąpienia objawów i dobrego efektu zastosowanego leczenia
• zwykle po 3-6 miesiącach po całkowitym ustąpieniu objawów.

Pacjent z chorobą układu sercowo-naczyniowego uprawiający sport:

• wymaga systematycznej kontroli kardiologicznej i pediatrycznej
• zgłaszania się do lekarza w przypadku wystąpienia podczas wysiłku jakichkolwiek objawów ze strony układu krążenia
• musi mieć zabezpieczone odpowiednie obuwia, przewiewne ubranie podczas uprawiania sportu, właściwe uzupełniania niedoboru płynów (picie wody, unikanie płynów z kofeiną) i elektrolitów (odpowiednie, ale nie nadmierne), regularne posiłki w ciągu dnia, unikać przegrzewania się
• powinien rozpoczynać wysiłek od rozgrzewki i dopiero potem stopniowo zwiększać intensywność wysiłku

U chorych po leczeniu wady wrodzonej serca przy orzekaniu na temat uczestniczenia w zajęciach sportowych konieczna jest ocena problemów kardiologicznych ale również zwrócenie uwagi na odchylenia w zakresie innych narządów, które same w sobie mogą stanowić czasowe lub trwałe przeciwwskazanie do uprawiania sportu np.:

• ostre stany zapalne
• padaczka i inne choroby neurologiczne
• zaawansowana próchnica zębów
• choroby układu kostno-stawowego
• stany trwale ograniczające drożność dróg oddechowych lub przewlekłe stany zapalne układu oddechowego
• zakrzepowe choroby tętnic kończyn dolnych
• choroby układu kostno-stawowego

Nie ma możliwości 100% wyeliminowania ryzyka wystąpienia zasłabnięcia a nawet nagłego zgonu podczas wysiłku u pacjenta z chorobą układu sercowo-naczyniowego.